Vanilla Planifolia

Pierwotnym siedliskiem naturalnym tej rośliny były prawdopodobnie wiecznie zielone lasy tropikalne wschodniego Meksyku, oraz karaibskiego działu wodnego Gwatemali, Belize i Hondurasu. Jest epifitem (korzysta z innych roslin jako podpory ale nie pasożytuje) ale trochę nietypowym, gdyż jest lianą a korzeni się w glebie.

Wanilia pochodzi z lasów tropikalnych Nowego Świata, ale obecnie uprawiana jest w tropikalnych rejonach na całym świecie jako przyprawa o charakterystycznym zapachu.

Może kwitnąć w ciągu całego roku, ale maksimum przypada na marzec-czerwiec. Nie zakwitnie i nie wytworzy owoców dopóki nie osiągnie dojrzałości, czyli zwykle po osiągnięciu 3,3-3,9 m długości.

Strąki nasienne są źródłem powszechnie znanego całym świecie aromatu waniliowego i drugiej najdroższej, po szafranie, przyprawy na świecie.

Zapach wanilii pochodzi z wyrośniętych i dojrzałych owoców, które osiągają długość w ciągu 6 tygodni, po czym potrzebują następnych 6-10 miesięcy dla osiągnięcia pełnej dojrzałości.

Strąki muszą być zbierane w momencie, gdy ich kolor zmienia się z zielonego w żółty, ale zanim zaczną pękać w celu rozsiania nasion.

Hobbyści mogą zbierać strąki, gdy owoc staje się żółty. W tej fazie są one wodniste i bez smaku, pozbawione przyjemnego waniliowego aromatu. Dopiero proces suszenia nadaje znany powszechnie smak i zapach.

Strąki poddane niewłaściwej obróbce nie mają określonego smaku i zapachu i jest prawdopodobne, że spleśnieją. Pocięte i wymieszane z owocami, które spadły za szybko nadają się do produkcji tanich ekstraktów.

Zachwycający i unikalny zapach i smak pochodzi od aromatycznego związku chemicznego o nazwie wanilina, który ulega krystalizacji na zewnątrz strąka podczas procesu fermentacji i suszenia.

Przefermentowane strąki można wykorzystywać w całości, skrobiąc je, lub można używać malutkie nasiona wydobyte z rozciętych strąków. Wanilia jest zazwyczaj sprzedawana do użytku spożywczego w postaci ekstraktu alkoholowego, i jako zapach do tytoniu i w produkcji perfum.

Aby zapobiec zniszczeniu przez huragany i silne wiatry często występujące w tropikach, rośliny są często uprawiane pod osłoną listowia dżungli. Zdrowa wanilia może wytworzyć do 100 strąków rocznie.

Inne gatunki wanilii mające wartość handlową to Vanilla Pompona Schiede i Vanilla tahitensis J.W.Moore. Są one czasem stosowane jako gorszej jakości źródła smaku wanilii, ale najczęściej wykorzystuje się je do otrzymania zapachu.

Znawcy uważają, że każdy gatunek ma inny smak.